Đền Tri Chỉ Hà Tây

Vị trí và lịch sử xây dựng.

Đền Tri Chỉ thuộc thôn Hạ Mỗ, xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng. Đền được xây dựng trên khu đất cuối làng, đối xứng với đền Văn Hiến mà tâm đối xứng là đình Vạn Xuân.

>> Ngày hội cầu mưa tại chùa Bối Khê – Hà Tây (cũ)
>> Bắc Ninh và những trò chơi truyền thống ngày Hội Lim
>> Lễ hội chùa Hương – Hà Tây (hành hương về đất Phật)

Đền Tri chỉ vốn là võ chỉ thời trước, sau lễ đồng giáng bút năm Đinh Mùi (1907) dân làng xây dựng thêm các công trình thành đền, tên chữ là Tri Chỉ Đường.

Đền Tri Chỉ thờ Trần Hưng Đạo và Tam thánh (Văn Xương Đế Quân, Quan Thánh Đế Quân và Phu Hựu Đế Quân) như đền Văn Hiến. Thần chủ đền Tri Chỉ là Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Về sau thờ thêm Tản Viên Sơn Thánh, hoàng tử Lý Bát Lang thành hoàng làng. Ngoài ra còn thờ Táo Quân và Thổ Thần. Tất Cả các vị thần được thờ đều bằng tượng.

Trong cuộc kháng chiến chồng quân Nguyên Mông lần thứ 2 (1285), Đinh Tuấn, một vị tướng của triều Trần dưới sự chỉ huy của Hưng Đạo Vương đã từng tổ chức dân binh trong vùng chiến đấu chồng giặc Nguyên. Có lần đội dân binh này đã tiến công tiêu diệt gọn một đòan thuyền chiến của giặc trên sông Hồng, chỗ cửa sông Nhuệ. Máu giặc trôi đỏ cánh đồng các làng Hạ Mỗ, Thượng Mỗ ở hai bên cửa sông.

Để ghi nhớ chiến công của quân dân ta trên mảnh đất này trong các cuộc kháng chiến chống xâm lăng từ nhiều thế kỷ trước, đồng thời cũng thể hiện tư tưởng tài kiêm văn võ của quê hương nên khi lập đền Văn Hiến (đền hàng văn) thì cũng lập ngay đền Tri Chỉ (hàng võ).
Kiến trúc của đền.
Đền được kiến trúc hình chữ đinh gồm đại bái và hậu cung. Tòa nhà đại bái là lớp nhà ngang 3 gian 2 dĩ xây gạch theo kiểu tường hổi bít đốc tay ngai. Phía ngoài hai đầu hồi đắp đầu rồng, đường viền tay ngai xây triện hoa văn. Đặc biệt, tại tòa đại bái được nâng cao cả hai tầng mái tạo thế đững vững chắc.
Đền được duy tu sửa chữa nhiều lần. Những năm gần đây, đền xây thêm khu nhà Mẫu càng tu sửa nhà khách được khang trang hơn trước.

Giá trị lịch sử – văn hóa.

Hàng năm, đến ngày 20 tháng 8, đền Tri Chỉ tổ chức lễ tưởng niệm ngày kỵ đức Thánh Trần, sau này còn tổ chức kỷ niệm ngày sinh của ngài vào ngày mồng 10 tháng Chạp.

Đền Tri Chỉ

Trong đồ tế tự nổi bật bức hoành “Bắc Nam chiêm hóa” và hai câu đối cổ ca ngợi công lao sự nghiệp của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn:
“Vô bất phục tự đông, tự tây, tự nam, tự bắc.
Đức quảng vận nãi thánh, nãi thần, nãi võ, nãi văn.”
(Không hề chịu khuất phục mọi thế lực khắp bốn phương.
Đức luôn rộng mở, ngài là thánh thần văn võ song toàn.)
“Trần triều Thượng tướng danh kim cổ.
Nam quốc dư linh đức hải hà.”
(Trần triều Thượng tướng danh tiếng xưa nay.
Sự linh thiêng của đất nước đức rộng như sông chư biển.)
Tại đền Tri Chỉ có đền thờ bí mật cho các cán bộ Cách mạng trong kháng chiến chống thực dân Pháp như Huyện đội phó Liên Bắc Lê Thao. Ngày 23 tháng 6 năm 1950 đã diễn ra trận chiến đấu chống thực dân Pháp lần cuỗi cùng của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân – liệt sĩ Lê Thao tại đây. Nhân dân Hạ Mỗ rất tự hào về truyền thống đấu tranh cách mạng, về những người con ưu tú của quê hương đã được ghi lại trong đôi câu đối:
“Phú lộc địa linh sinh nhân kiệt.
Diên Thành mạch tú xuất anh hùng.”
(Trang Phú Lộc đất thiêng sinh ra nhân kiệt.
Thành Ô Diên mạch tốt xuất hiện anh ùng.)
Đền Tri Chỉ đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tây cấp bằng khen vì đã có thành tích trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ cứu nước của dân tộc.
Ngày nay, đền Tri Chỉ đã được nhân dân địa phương tiến hành trùng tu ngày càng khang trang để cho toàn thể nhân dân và con cháu mãi mãi ghi nhớ công ơn của các vị anh hùng dân tộc.

Tham khảo thêm các chuyên đề đặc sắc khác:

>> Lễ hội làng chuông với nét văn hóa đặc sắc của người Hà Tây
>> Những lễ hội khủng khiếp chỉ có ở Việt Nam